Tüm devletlerin kendilerine ait ve bağımsız gümrük bölgeleri vardır. Bu bölgelerde hem ithalat hem de ihracat anlamında dolaşan malların girişleri ve çıkışları kontrol altına alınır. Bu giriş çıkışlar sırasındaki tüm işlemleri gümrükleme adı verilir.
Gümrükleme uygulamaları, uluslararası yasalara, kurallara ve yönetmeliklere uygun bir biçimde şekillendirilmelidir. Bu işlemler sırasında devletler, küresel anlaşmalarla belirlenmiş olan sorumluluklarını yerine getirirler. Günümüzde, bütün devletlerin ortaklaşa oluşturdukları ve uyguladıkları gümrük kurallar neticesinde ithalat ve ihracat işlemleri mümkün olmaktadır. Ülkeye girişi ya da çıkışı yapılan mallar, bu kurallara göre kabul edilmekte ya da reddedilmektedir.
İthalat işlemlerinde gümrükleme işlemlerinin tamamlanmasına ‘ithalat gümrük izni’ adı verilir.
Gümrükleme işleminde bazı gerekli aşamalar vardır. Bu aşamaların tamamının başarılı bir şekilde sonlandırılması gerekir. Ülkelerin mallara giriş izni vermesi için tüm mevzuata uygun olarak hareket edilmeli ve tüm aşamalar sağlıklı bir şekilde tamamlanmalıdır.
Bu aşamalarda genellikle gümrük müşavirleri ithalat ve ihracat yapanlara hizmet verirler. Gümrükleme aşamaları temel olarak ilgili ürünlerin üretimleri, paketlenmesi ve gönderim için uygun hale gelmesiyle başlar. Bunun ardından lojistik organizasyonunun sağlanması gerekir. Lojistik organizasyonunda mallar konteynerlere yüklenerek limanlara ya da gümrük kapılarına sevk edilir.
İhracat yapılacak olan hangi ülkeyse, oranın yönetmeliklerine uygun bütün belgelerin hazırlanmış olması gerekir. Sevkiyatın tamamlanması için gümrük beyannamesi doğru ve eksiksiz biçimde doldurulmuş olmalıdır. İhracatçı ülkenin gümrük merkezinde malların muayenesi yapılır. Son olarak ise mallar ihracat yapılan ülkenin gümrük bölgesinden ayrılır ve gümrük beyannamesindeki işlemler sona erer.
Gümrükleme işlemlerinde, süre hakkında net bir bilgi vermek mümkün değildir. Bu işlemlerinin süresi, gümrükte yapılan uygulamaların yoğunluğuna, gönderilecek olan malların niteliğine ve benzer unsurlara göre değişkenlik gösterir.
Genellikle bu işlemler 10 günün üzerine çıkmamaktadır. Buna karşın ihracat ya da ithalat gerçekleştirilen ülkelerin birbirleri arasındaki politikalara göre değişkenlikler olabilmektedir. Türkiye’de yapılan gümrükleme işlemleri genel olarak hızlı bir şekilde tamamlanmaktadır. Bununla birlikte, evrak, belge ve dosya eksiklerinin yaşanması sık görülen ve geçişleri yavaşlatan bir durumdur.